Ewangelia Jana różni się wyraźnie od trzech pozostałych. Znajdujemy w niej zapis działalności Jezusa w Judei i Jerozolimie, o której inne ewangelie zaledwie wspominają. Mówi też więcej na temat tajemnicy osobowości Chrystusa. Autor określony jest pośrednio jako „uczeń, którego Jezus miłował” (13,23; 19,26; 20,2; 21,7,20). Świadectwo pierwotnego chrześcijaństwa i dowód zawarty w samej księdze wskazują na autorstwo Jana, syna Zebedeusza, jednego z pierwszych dwunastu uczniów Jezusa, należącego przy tym do jego bliskich przyjaciół (Piotr Jakub i Jan). Zgodnie z kilkoma źródłami z czasów starożytnych, starsi z Azji poprosili mieszkającego w Efezie i będącego już w podeszłym wieku apostoła Jana, by napisał tę „duchową ewangelię”. Miał w ten sposób przeciwdziałać rozpowszechnianiu się niebezpiecznej herezji dotyczącej natury, osoby i boskości Jezusa, zgłoszonej przez Żyda o imieniu Ceryntus. Ewangelia Jana nadal służy kościołowi jako głębokie teologiczne świadectwo o „prawdzie” wcielonej w Jezusie.
Autor: Jan
Temat: Jezus, Syn Boży
Data: 80 – 95 r. po Chrystusie
Czytaj - Ewangelia według Św. Jana
Cel
Jan wyjawia cel, jakiemu służyć miało napisanie tej ewangelii w w.. 20,31: „abyście wierzyli, że Jezus jest Chrystusem, Synem Boga, i abyście, wierząc, mieli żywot w imieniu jego”. W starożytnych greckich manuskryptach ewangelii Jana wyraz „wierzyć” używany jest w jednym z dwóch czasów: aoryst w trybie łączącym („abyście mogli zacząć wierzyć”) oraz czas teraźniejszy łączący („abyście mogli nadal wierzyć”). Gdyby w w. 20,31 Jan użył pierwszego z nich, to chciałby przekonać niewierzących, aby uwierzyli w Pana Jezusa Chrystusa. Ponieważ zaś użył drugiego, znaczy to, że miał na celu wzmocnienie podstaw wiary, by wierzący mogli w niej trwać pomimo fałszywej nauki i aby w ten sposób mieli pełną społeczność z Ojcem i Synem (por. 17,3). W całej ewangelii Jana znajdujemy obie możliwości rozumienia celu jej powstania, ale przeważa to drugie.
Przegląd
Czwarta Ewangelia przedstawia starannie dobrane dowody świadczące o tym, że Jezus był izraelskim Mesjaszem i Bożym wcieleniem (a nie adoptowanym) Synem. Te dowody to:
[1] siedem znaków (2,1-11; 4,46-54; 5,2-18; 6,1-15; 6,16-21; 9,1-41; 11,1-46) i siedem rozmów (3,1-21; 4,4-42; 5,19-47; 6,22-59; 7,37-44; 8,12-30; 10,1-21), przez które Jezus ujawnił swoją prawdziwą tożsamość;
[2] siedem twierdzeń „Ja jestem” (6,35; 8,12; 10,7; 10,11; 11,25; 14,6; 15,1), w których Jezus alegorycznie ukazuje swoją zbawczą rolę wobec ludzkości, i
[3] zmartwychwstanie Jezusa w ciele – ostateczny znak i dowód, że jest „Mesjaszem Synem Boga” (20,31). Ewangelia Jana dzieli się na dwie części:
[3.1] Rozdziały 1-12 przedstawiają wcielenie i służbę Jezusa. Pomimo siedmiu przekonujących znaków, siedmiu rozmów Jezusa i siedmiu zdumiewających twierdzeń „Ja jestem”, Żydzi odrzucili go, nie uznali za Mesjasza;
[3.2] odrzucony przez Izrael przez Starego Przymierza, Jezus skupił się na swoich uczniach (r. 13,21) – początku ludu Nowego Przymierza (tzn. Kościoła, który założył). W tych rozdziałach opisana jest Ostatnia Wieczerza (r. 13), ostatnie rozmowy Jezusa (r. 14-16) i jego końcowa modlitwa za uczniów i wszystkich wierzących (r. 17). Następnie przez jego śmierć (r. 18-19) i zmartwychwstanie (r. 20-21) zostało zapoczątkowane i utwierdzone Nowe Przymierze.
Cechy szczególne:
[1] Od Prologu Jana wraz z jego ważnym oświadczeniem „ujrzeliśmy chwała” (1,14) do konkluzji zawartej w wyznaniu Tomasza: „Pan mój i Bóg mój (20,28), Ewangelia mówi, że Jezus jest Synem Bożym objawionym w ciele.
[2] Wyraz „wierzyć”, pojawiający się 98 razy, jest równoznaczny z przyjęciem Chrystusa (1,12) i oznacza całkowite zaangażowanie się człowieka jako skutek tego faktu.
[3] „Życie wieczne”: kluczową koncepcją Jana jest życie Chrystusa w nas; ma to więcej wspólnego ze zmianą jakości naszego obecnego życia niż z wieczną egzystencją. Jedność z Chrystusem uwalnia nas z niewoli grzechu i demonów oraz daje coraz większe poznanie Boga i społeczność z Nim.
[4] Rola Ducha Świętego: uzdalnia wierzących do doświadczania życia i mocy Jezusa po Jego śmierci zmartwychwstaniu.
[5] „Prawda” Jezus jest prawdą, Duch Święty jest Duchem prawdy i Słowo Boże jest prawdy. Prawda wyzwala uczniów (8,32), oczyszcza ich (15,3) i jest przeciwieństwem natury i działalności szatana (8,44-47,51).
[6] Ogromne znaczenie liczby siedem: siedem znaków, siedem rozmów i siedem twierdzeń „Ja jestem” świadczy o tym, kim jest Jezus (por. znaczenie liczby siedem w Księdze Objawienia tego samego autora).
[7] Częste używanie wielu ważnych słów, takich jak: „słowo”, „światło”, „ciało”, „miłość”, „świadek”, „wiedzieć, „ciemność” i” świat”.