Paweł napisał ten „więzienny” (w. 1-9), osobisty list do człowieka o imieniu Filemon, prawdopodobnie w czasie, gdy został po raz pierwszy uwięziony w Rzymie (Dz.Ap.28,16-31). Te same imiona wymienione w Liście do Filemona (w. 1-2.10.23-24) i Liście do Kolosan (Kol.4,9-10.12.14.17) wskazują, że Filemon mieszkał w Kolosach i że oba listy napisano i dostarczono w tym samym czasie. Filemon posiadał niewolników (w. 16) i był członkiem zboru w Kolosach (por.w. 1-2 i Kol.4,17), być może nawróconym dzięki zwiastowaniu Pawła (w. 19). Onezym był niewolnikiem Filemona, który uciekł do Rzymu; tam spotkał Pawła, który przyprowadził go do Chrystusa. Połączyła ich silna nić przyjaźni (w. 9-13). Teraz Paweł niechętnie odsyła Onezyma do Filemona w towarzystwie swojego współpracownika Tychikusa, przekazując przez nich ten list (por. 4,7-9).
Autor: Paweł
Temat: Pojednanie
Data: ok. 62 r. po Chrystusie
Czytaj - List św. Pawła do Filemona
Cel
Paweł napisał do Filemona, aby wyjaśnić sprawę ucieczki Onezyma. Prawo rzymskie zezwalało na ukaranie uciekającego niewolnika śmiercią. Paweł wstawia się, więc u Filemona za Onezymem i prosi go, by łaskawie przyjął niewolnika z powrotem jako brata w wierze i towarzysza Pawła z taką samą miłością, z jaką przyjąłby jego samego.
Przegląd
[1] Paweł błaga Filemona, swego brata chrześcijanina (w. 8-9.20-21), by przyjął Onezyma z powrotem nie jako niewolnika, lecz brata w Chrystusie (w. 15-16).
[2] Używając gry słów Paweł zaznacza, że Onezym (którego imię znaczy „użyteczny”) był najpierw „bezużyteczny”, ale teraz jest „użyteczny” dla nich obu (w. 10-12).
[3] Paweł wolałby, żeby Onezym został z nim w Rzymie, ale odsyła go do jego prawowitego właściciela (w. 13-14).
[4] Paweł oferuje siebie w zamian za dług Onezyma i przypomina Filemonowi o jego zobowiązaniach wobec siebie (w. 17-19). List zakończony jest pozdrowieniami od kilku współpracowników Pawła w Rzymie (w. 23-24) i błogosławieństwem (w. 25).
Cechy szczególne
[1] Jest to najkrótszy z listów Pawła.
[2] Lepiej niż jakikolwiek inny fragment Nowego Testamentu pokazuje stosunek Pawła i pierwotnego Kościoła do rzymskiego niewolnictwa. Zamiast atakować lub organizować zbrojny bunt, Paweł przedstawia chrześcijańskie zasady, które łagodzą surowy charakter rzymskiego niewolnictwa i wreszcie doprowadziły do jego zupełnego zniesienia.
[3] Pozwala poznać życie wewnętrzne Pawła, który tak bardzo utożsamia się z niewolnikiem, że nazywa Onezyma „swoim sercem”(w. 12).